Werkt u als ondernemer met algemene voorwaarden en doet u zaken met consumenten? Dan wijzen wij u graag op een belangrijke uitspraak die de Hoge Raad kortgeleden heeft gedaan over de Richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten. De Hoge Raad heeft daarin (onder meer) geoordeeld dat de rechter altijd, ook zonder dat een van de partijen daarom vraagt, moet checken of een contractueel beding dat onderdeel is van de discussie onder deze richtlijn valt en zo ja, of dit beding oneerlijk is. Is dat het geval, dan moet de rechter het beding vernietigen. Dit kan voor u als ondernemer grote gevolgen hebben.
Richtlijn oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten
Het doel van de EG Richtlijn 93/13 betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (hierna: “Richtlijn 93/13”) is de bescherming van de consument tegen oneerlijke bedingen in overeenkomsten met een professionele wederpartij. In Richtlijn 93/13 is bepaald dat die oneerlijke bedingen de consument niet binden. Strikt genomen is deze richtlijn niet alleen van toepassing op algemene voorwaarden, maar ook op niet afzonderlijk uitonderhandelde contractsbepalingen.
Richtlijn 93/13 bevat een bijlage met een lijst van bedingen die als oneerlijk kunnen worden aangemerkt. Voorbeelden zijn bedingen die de consument die zijn verbintenissen niet nakomt, een onevenredig hoge schadevergoeding opleggen of die de consument verplichten al zijn verbintenissen na te komen, zelfs wanneer de verkoper zijn verbintenissen niet uitvoert.
Deze lijst wordt ook wel de “blauwe lijst” genoemd en is te vergelijken met de “zwarte” en de “grijze” lijsten uit de Nederlandse wet, waarmee u wellicht al bekend bent. Bepalingen uit de zwarte lijst zijn altijd onredelijk en niet toegestaan als u handelt met consumenten. Bepalingen uit de grijze lijst kunnen onredelijk zijn als u handelt met consumenten.
Feiten
In de zaak bij de Hoge Raad was het volgende aan de hand. Een particulier had een aannemer opdracht gegeven zijn woning te verbouwen. Op de aannemingsovereenkomst zijn de algemene voorwaarden van de aannemer van toepassing verklaard. Daarin was onder meer bepaald dat bij te late betaling een rente van 2% per maand is verschuldigd. Tussen partijen is een geschil ontstaan over de eindafrekening van de werkzaamheden. De aannemer heeft in deze procedure betaling gevorderd van het volgens hem nog door de particulier verschuldigde bedrag van € 24.078,73, plus (onder meer) de genoemde rente van 2% per maand.
Oordeel Hoge Raad
Uiteindelijk kwam de zaak bij de Hoge Raad terecht. De Hoge Raad concludeerde dat de rechter gehouden is om altijd (ook zonder dat een van de partijen daarom vraagt) te controleren (i) of een contractueel beding valt onder de Richtlijn 93/13 en (ii) of dit beding oneerlijk is. Zo ja, dan moet de rechter, ook ongevraagd, het beding vernietigen.
Voor de particulier die zijn woning had laten verbouwen, pakte dit goed uit. De Hoge Raad oordeelde dat het hof, ondanks dat de particulier daar zelf geen beroep op had gedaan, had moeten beoordelen of het beding waarin stond dat bij te late betaling 2% per maand is verschuldigd, oneerlijk is. Het hof had onder deze specifieke omstandigheden namelijk moeten vermoeden dat de aannemingsovereenkomst onder het bereik van Richtlijn 93/13 valt en dat het een beding bevat dat oneerlijk is. Bij dit laatste speelde mee dat de bedongen rente (2%) hoog was; deze ligt ruim boven de wettelijke rente en wettelijke handelsrente. Het eindoordeel in deze zaak is nog niet bekend; de zaak is verwezen naar een ander hof dat zich verder over deze kwestie zal buigen.
Belang voor de (handels)praktijk
Deze uitspraak van de Hoge Raad maakt weer eens heel duidelijk dat in algemene voorwaarden niet zomaar alles mag worden opgenomen. Als u in een procedure terechtkomt en de rechter is van oordeel dat een beding oneerlijk is in de zin van Richtlijn 93/13, kan dit beding, zelfs zonder dat de consument daarom vraagt, vernietigd worden. Het is bijna overbodig te vermelden dat dit vervelende gevolgen kan hebben. Wilt u meer informatie over wat wel en niet (met consumenten) mag worden afgesproken of een check van uw huidige contracten en algemene voorwaarden? Wij helpen u graag.
