Op 28 mei 2019 lieten wij u weten dat de Eerste Kamer het wetsvoorstel Wet Arbeidsmarkt in Balans (“WAB”) heeft aangenomen. De WAB wordt met ingang van 1 januari 2020 ingevoerd en zal het arbeidsrecht op verschillende onderdelen belangrijk wijzigen. De komende tijd informeren wij u graag nader over deze wijzigingen. In deze bijdrage: de wijzigingen in de ketenregeling.
Arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd
Arbeidsovereenkomsten kunnen worden afgesloten voor bepaalde of voor onbepaalde tijd. Een contract voor bepaalde tijd eindigt automatisch op de einddatum. De kantonrechter of UWV komt daar, anders dan bij beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd, niet aan te pas.
Wanneer een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd na de einddatum wordt opgevolgd door een tweede of mogelijk zelfs een derde of vierde contract voor bepaalde tijd, wordt wel gesproken van een keten van bepaalde tijd contracten.
Het voordeel van dit soort contracten voor een werkgever is evident: flexibiliteit. Werknemers hebben echter behoefte aan zekerheid en vanuit die gedachte zijn er grenzen gesteld aan het gebruik van contracten voor bepaalde tijd. Nederland is hierin overigens niet uniek. Integendeel: de in Nederland geldende grenzen zijn terug te voeren op Europese regelgeving.
De Ketenregeling tot 2015
Tot de invoering van de Wet Werk en Zekerheid (“WWZ”) in 2015 gold het volgende (basis)systeem, ook wel aangeduid als 3x3x3:
- er konden maximaal 3 opvolgende contracten voor bepaalde tijd worden gesloten;
- de gezamenlijke duur van elkaar opvolgende contracten mocht niet de 3 jaar overschrijden; en
- bij een onderbreking van de keten van meer dan 3 maanden ging, bij het aangaan van een nieuw contract, een nieuwe keten lopen.
Werd een vierde contract in de keten gesloten of werd de grens van 3 jaar overschreden, dan gold het opvolgende contract, met ingang van die dag, als aangegaan voor onbepaalde tijd.
Van deze regels kon (alleen) bij cao worden afgeweken en van die mogelijkheid werd in de praktijk dankbaar gebruik gemaakt. In bepaalde sectoren, zoals de horeca, werden de hiervoor genoemde regels nagenoeg geheel ‘weg gecontracteerd’.
De Ketenregeling onder de WWZ
Met de invoering van de WWZ in 2015 werden de regels voor het gebruik van contracten voor bepaalde tijd aangescherpt. De basisregel, 3x3x3, werd 3x2x6: er mochten nog steeds 3 bepaalde tijd contracten op rij worden gesloten, maar de gezamenlijke duur mocht de 2 jaar niet overschrijden. Bovendien werd, om misbruik tegen te gaan, de minimale onderbreking voor het starten van een nieuwe keten verlengd van 3 tot 6 maanden. Last but not least, de mogelijkheid om dit systeem bij cao uit te sluiten werd sterk beperkt.
De Ketenregeling onder de WAB
De WAB wijzigt de ketenregeling opnieuw: op drie punten dit keer.
Allereerst wordt de maximumtermijn van de keten van arbeidsovereenkomsten weer verruimd, van 2 naar 3 jaar. Daarmee wordt gedeeltelijk teruggegrepen naar de ketenregeling voor de inwerkingtreding van de WWZ (3x2x6 wordt dus 3x3x6):
- er kunnen maximaal 3 opvolgende contracten voor bepaalde tijd worden gesloten;
- de gezamenlijke duur van elkaar opvolgende contracten mag niet de 3 jaar overschrijden; en
- pas bij een onderbreking van de keten van meer dan 6 maanden gaat, bij het aangaan van een nieuw contract, een nieuwe keten lopen.
De tweede wijziging ziet op de mogelijkheid om, bij cao of een publieke regeling, de tussenpoos van 6 maanden terug te brengen naar 3 maanden indien de aard van het werk dat noodzakelijk maakt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij terugkerend tijdelijk werk dat ten hoogste gedurende een periode van negen maanden per jaar kan worden verricht. De onder de WWZ (nu nog) geldende strenge eis dat er sprake is van klimatologische of natuurlijke omstandigheden komt te vervallen.
Tot slot is de ketenregeling na invoering van de WAB niet van toepassing op invalkrachten in het primaire onderwijs, werkzaam op basis van kortdurende contracten voor bepaalde tijd ter vervanging van een zieke leerkracht.
Wat onder de WAB gelijk blijft is de mogelijkheid om bij cao de maximale periode van 3 jaar te verlengen tot 4 jaar en het aantal contracten te verhogen van 3 naar ten hoogste 6. Dit kan echter alleen indien de intrinsieke aard van de bedrijfsvoering deze verlenging of verhoging vereist en bovendien verandert de positie van de uitzendovereenkomst op dit punt. Daar komen we in een later bericht bij u op terug.
Overgangsrecht?
De WAB treedt met ingang van 1 januari 2020 in werking. Ten aanzien van de hiervoor beschreven wijzigingen in de ketenregeling geldt geen overgangsrecht. Dit betekent dat de nieuwe ketenregeling van toepassing is op alle arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd die op of na 1 januari 2020 eindigen.
Let op: wanneer een contract op grond van de huidige regels vóór 1 januari 2020 overgaat in een contract voor onbepaalde tijd (bijvoorbeeld omdat de maximale duur van 2 jaar wordt overschreden), dan heeft de nieuwe wet daarop geen invloed meer. Dit betekent dus ook dat contracten die aflopen op 31 december 2019 onder het huidige recht zullen (blijven) vallen.
