Werkgevers zijn verplicht ervoor zorg te dragen dat hun werknemers in een zo veilig en gezond mogelijke werkomgeving werken. Een uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 24 maart 2021 maakt nog eens duidelijk dat dit ook het actief aanpakken van een vrouwonvriendelijke cultuur omvat. Het nalaten maatregelen te nemen om een dergelijke cultuur de kop in te drukken, is beurshandelaar Optiver duur komen te staan.
Achtergrond
Een werkneemster van Optiver, in dienst sinds 2014 als trader, heeft de kantonrechter verzocht haar arbeidsovereenkomst te ontbinden onder toekenning van een billijke vergoeding van maar liefst EUR 699.400,– bruto. De werkneemster wilde zelf vertrekken bij Optiver wegens (seksuele) intimidatie en discriminatie wegens haar geslacht.
De werkneemster heeft, zo volgt uit het vonnis, altijd uitstekend gepresteerd totdat zij te maken kreeg met intimidatie. In plaats van de werkneemster te steunen in het veranderen van de vrouwonvriendelijke bedrijfscultuur, heeft Optiver de verwachte promotie van de werkneemster niet doorgevoerd, terwijl haar mannelijke collega’s wel promotie maakten.
Vrouwonvriendelijke muziek, dick pics en pornosterren
De bedrijfscultuur binnen Optiver kan, zo volgt uit het vonnis, worden omschreven als hard en competitief. De jonge, nagenoeg uitsluitend mannelijke traders werken in een “high energy” omgeving en presteren dagelijks onder grote druk om financieel resultaat te behalen. Op de werkvloer van Optiver werden losse omgangsvormen getolereerd. Een voorbeeld daarvan zijn de trade sounds die worden afgespeeld bij het behalen van een bepaald handelsresultaat zoals ‘Jerk it out’, ‘Sexylady’ en ‘Bitch2’.
Daarnaast zijn bepaalde gebaren met een seksuele connotatie op de werkvloer niet ongebruikelijk en werden in verschillende WhatsApp groepsapps met collega’s seksueel geladen uitingen en afbeeldingen van schaars geklede dames gedeeld. Het hogere management van Optiver wist hiervan, onder meer door de onderwerpkeuze in vaardighedentrainingen waarbij op een fictieve markt werd gehandeld in dick pics, het salaris van vrouwelijke pornosterren en de duurste beha.
De sfeer op met name de handelsvloer van Optiver en de wijze van onderlinge omgang tussen de traders tijdens en buiten werkuren, is volgens de kantonrechter in deze zaak ‘bijzonder’ te noemen.
De werkneemster in kwestie heeft persoonlijk te maken gekregen met seksuele en vrouwonvriendelijke opmerkingen en toespelingen en in 2016 heeft een collega een poging gedaan tot verkrachting. Dit was bij Optiver bekend. Uit angst lastig gevallen te worden gingen de vrouwelijke medewerkers al jaren niet meer mee naar bedrijfsuitjes, ook vanwege het excessieve alcoholgebruik op de bedrijfsborrels. Ook dit wist Optiver.
Nalaten bedrijfscultuur aan te pakken is ernstig verwijtbaar
De kantonrechter oordeelde dat Optiver tekort is geschoten in haar verplichting om als werkgever zorg te dragen voor een veilige werkomgeving. Ook heeft Optiver te weinig gedaan om (seksuele) intimidatie en het gebruik van ongewenste omgangsvormen door andere medewerkers van Optiver jegens de werkneemster tegen te gaan. Optiver heeft aldus ernstig verwijtbaar gehandeld, zo oordeelde de kantonrechter.
Volgens de kantonrechter kan, naar hedendaagse maatstaven, geen enkele werkgever zich permitteren om een dergelijke situatie (lang) te laten voortbestaan. Zeker niet indien de werkgever – zoals Optiver – op de hoogte was van de onwenselijke en onveilige bedrijfscultuur. Het gedrag op de werkvloer van Optiver is grensoverschrijdend en moet naar tegenwoordige maatstaven ondenkbaar worden geacht, aldus de kantonrechter.
De arbeidsovereenkomst van de werkneemster is door de kanonrechter ontbonden en daarbij is een billijke vergoeding toegekend van EUR 350.000,– bruto, bovenop de transitievergoeding van EUR 63.463,12 bruto.
Advies
Werkgevers hebben de verplichting om zorg te dragen voor een veilige werkomgeving voor al hun werknemers. Tijdig en adequaat ingrijpen is belangrijk. Daarbij lijken niet alleen ontwikkelingen binnen het bedrijf een rol te spelen, maar ook de maatschappelijke opvattingen over bepaald gedrag. Onder andere door het instellen van een klachtenprocedure en het aanstellen van een vertrouwenspersoon waar werknemers terecht kunnen, kunnen negatieve gevolgen mogelijk worden vermeden. Zodra werknemers klachten uiten over (seksuele) intimidatie, is het vervolgens zaak deze klachten serieus te nemen en snel te handelen. Hiermee kan een veilige werkplek voor iedereen worden bevorderd en een (hoge) billijke vergoeding, zoals toegekend in deze procedure, mogelijk worden voorkomen.
