Met ingang van 24 december 2021 is het Voorbereidingsbesluit Winkeldiversiteit Centrum 2 van kracht geworden binnen de gemeente Amsterdam. Dat heeft de gemeenteraad van Amsterdam besloten in zijn vergadering van 22 december 2021.
Het besluit houdt in dat er een bestemmingsplan zal worden voorbereid voor een gebied dat bestaat uit gronden waarop 167 panden zijn gesitueerd. De panden bevinden zich verspreid over het bestemmingsplangebied van bestemmingsplan Postcodegebied 1012 en een veertigtal omliggende en aangrenzende straten in stadsdeel Centrum.
Gevolgen voorbereidingsbesluit
Het voorbereidingsbesluit heeft als belangrijkste gevolg dat vanaf 24 december 2021 per betrokken pand een of meerdere huidige gebruiksmogelijkheden per direct worden verboden. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de gebruiksmogelijkheden souvenirwinkel, seksinrichting of café.
Het doel van een voorbereidingsbesluit is te voorkomen dat een bij een voorbereidingsbesluit aangewezen gebied (het toekomstige bestemmingsplangebied) minder geschikt wordt voor de verwezenlijking van de bestemming die de gemeente in het gebied voor ogen heeft. Daarom is het voorbereidingsbesluit, zoals te doen gebruikelijk, in het geheim voorbereid en genomen.
Het is al langer bekend dat de gemeente de leefbaarheid van de binnenstad voor bewoners wil verbeteren door op toeristen georiënteerde functies te beperken. Enkele jaren geleden is in dit verband al het Bestemmingsplan Winkeldiversiteit Centrum van kracht geworden. Het op 24 december 2021 genomen voorbereidingsbesluit is klaarblijkelijk een volgende stap om de doelstelling van de gemeente te verwezenlijken.
Uitzondering gebruiksverbod voor bestaand gebruik
Belangrijk is dat in het voorbereidingsbesluit ook een uitzondering is opgenomen op het daarin genoemde gebruiksverbod. Deze uitzondering houdt in dat het gebruiksverbod niet geldt voor adressen die met ingang van de datum waarop het voorbereidingsbesluit in werking treedt (24 december 2021), voor de specifiek genoemde functie in gebruik zijn. Een adres is volgens de gemeente niet voor de functie in gebruik is als het adres met ingang van die datum leeg staat of voor een andere functie in gebruik is.
Afwijking bij omgevingsvergunning onder voorwaarden mogelijk
Daarnaast is in het voorbereidingsbesluit opgenomen dat door middel van een omgevingsvergunning kan worden afgeweken van het hiervoor besproken gebruiksverbod. De vergunning kan worden verleend:
– voor zover het horeca betreft, uitsluitend als nieuwvestiging van horeca naar het oordeel van burgemeester en wethouders het woon- en leefklimaat niet onevenredig aantast en de directe omgeving een blijvende kwaliteitsimpuls geeft;
-voor zover het betreft de andere functies, uitsluitend indien nieuwvestiging van de betreffende functie naar het oordeel van burgemeester en wethouders niet leidt tot een aanbod dat verder afbreuk doet aan de (winkel)diversiteit.
Hoe lang geldt het voorbereidingsbesluit?
In de officiële bekendmaking van het voorbereidingsbesluit door de gemeente is vermeld dat het voorbereidingsbesluit geldt voor een periode van één jaar. Dat is niet helemaal juist. Op grond van de wet vervalt een voorbereidingsbesluit, als niet binnen een jaar na de datum van inwerkingtreding daarvan een ontwerp voor een bestemmingsplan ter inzage is gelegd. Dit vormt een stok achter de deur voor de gemeente om werk te maken van het bestemmingsplan.
Kan ik naar de rechter stappen om het voorbereidingsbesluit aan te vechten?
Hoewel een voorbereidingsbesluit een besluit van de gemeente(raad) is, kunt u hiertegen niet in beroep gaan bij de bestuursrechter. Dat is zo in de wet bepaald. Ook kunt u hier geen bezwaar tegen maken. Wij sluiten echter niet op voorhand uit dat de civiele rechter mogelijk wel een ingang biedt om op te komen tegen het voorbereidingsbesluit, juist omdat hiertegen geen rechtsingang bestaat bij de bestuursrechter. Dat kan een optie zijn als u een zwaarwegend en spoedeisend belang heeft om de werking van het voorbereidingsbesluit aan te vechten.
Handhavingsrisico?
De situatie kan zich voordoen dat er discussie ontstaat over de vraag of van een door het voorbereidingsbesluit verboden gebruik wel of niet sprake was op het moment van inwerkingtreding van het besluit. Zoals hiervoor werd uitgelegd, geldt het gebruiksverbod niet voor gebruik dat op dat moment al bestond. Als het gebruiksverbod voor een bepaald adres wordt overtreden, dan is sprake van een overtreding waartegen de gemeente handhavend kan optreden, bijvoorbeeld door een last onder dwangsom of een last onder bestuursdwang op te leggen. Tegen zo’n handhavingsbesluit kan wel bezwaar bij de gemeente en vervolgens beroep worden ingesteld bij de bestuursrechter.
Een recent voorbeeld van zo’n handhavingszaak betreft de zaak tussen B&W van Amsterdam en de Amsterdam Cheese Company (ACC). In deze zaak draaide het om de vraag of de gemeente bevoegd was om handhavend op te treden tegen de exploitatie van een vestiging door ACC. Dat gebruik was volgens de gemeente namelijk in strijd was met een besluit van de gemeenteraad uit 2017 ter voorbereiding van het inmiddels in werking getreden bestemmingsplan Winkeldiversiteit Centrum. In het voorbereidingsbesluit was een verbod opgenomen om bestaand gebruik van panden te wijzigen. Hoewel de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State ook van oordeel was dat ACC dat verbod had overtreden, mocht de gemeente toch niet handhavend optreden omdat dit vanwege specifieke omstandigheden in strijd was met het in de wet opgenomen evenredigheidsbeginsel. Klik hier voor de link naar deze uitspraak.
Het toekomstige bestemmingsplan
Zoals gezegd volgt uit het voorbereidingsbesluit dat de gemeente binnen een jaar een ontwerpbestemmingsplan ter inzage zal moeten leggen. Uit dat ontwerp zal blijken of de gemeente daadwerkelijk voornemens is om de in het voorbereidingsbesluit (tijdelijk) verboden gebruik daadwerkelijk te schrappen c.q. weg te bestemmen. Dit zou schade kunnen toebrengen aan de eigenaar of gebruiker van een pand. Het verdient daarom aanbeveling om dit ontwerpbestemmingsplan via de website van de gemeente of via de website www.ruimtelijkeplannen.nl goed in de gaten te houden en zo nodig hiertegen een zienswijze in te dienen bij de gemeenteraad.
Vragen
Wij kunnen ons voorstellen dat het voorbereidingsbesluit vragen oproept. Zo kan het onduidelijk zijn waarom een specifiek gebruiksverbod eigenlijk voor een bepaald adres is opgelegd. Of u vraagt zich af of u een handhavingsrisico loopt. En hoe gaat de gemeente om met situaties waarin een pand op het moment van inwerkintreding van het voorbereidingsbesluit nog niet feitelijk werd gebruikt maar al wel in overeenstemming met het bestemmingsplan wordt gehuurd of verbouwd ten behoeve van de verboden functie?
Bij dit soort vragen kunnen de bestuursrechtspecialisten van Labré advocaten u met raad en daad bijstaan. Schroom daarom niet om vrijblijvend contact met hen op te nemen.
